Μία από τις πιο σημαντικές προκλήσεις στη διατήρηση της ποιότητας του γάλακτος είναι η μεταφορά του από την κτηνοτροφική μονάδα στη γαλακτοβιομηχανία. Για το ζήτημα αυτό μιλήσαμε με τον κ. Λουκά Παπαχαραλάμπους, αντιπρόεδρο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδος, μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής Logistics του Eλληνογερμανικού Επιμελητηρίου και οικονομικό επόπτη του Επιμελητηρίου Βοιωτίας.
«Η μεταφορά του γάλακτος, μας λέει ο κ. Παπαχαραλάμπους, έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες, στις οποίες ο παραγωγός μπορεί να ανταποκριθεί μόνο αν είναι σωστά οργανωμένος και διαθέτει ειδικές δεξαμενές, οι οποίες συντηρούν το γάλα σε θερμοκρασία 4-6 βαθμών Κελσίου, βάσει των απαιτήσεων των γαλακτοβιομηχανιών. Να σημειωθεί ότι βάσει νομοθεσίας η υψηλότερη θερμοκρασία στην οποία μπορεί να παραδοθεί ένα γάλα κατά τη μεταφορά του είναι στους 10 βαθμούς Κελσίου».
Χαρακτηριστικά βυτίων
Τα βυτία μεταφοράς γάλακτος είναι ειδικά μονωμένες δεξαμενές, οι οποίες εξασφαλίζουν σταθερή θερμοκρασία για μεγάλο χρονικό διάστημα, που μπορεί να κυμαίνεται από 8 έως 12 ώρες.
«Οι δεξαμενές αυτές, λέει ο κ. Παπαχαραλάμπους, κατασκευάζονται συνήθως από ανοξείδωτο χάλυβα, κατάλληλο για τρόφιμα, και διαθέτουν διπλό τοίχωμα με θερμομόνωση, για εξασφάλιση σταθερής θερμοκρασίας. Μπορούν να τοποθετηθούν εύκολα σε οχήματα διαφόρων τύπων, επιτρέπουν πολλαπλές φορτώσεις από διαφορετικούς παραγωγούς, και η χωρητικότητά τους είναι από 500lt έως 4.000lt.
»Η λογική των βυτίων μεταφοράς συνάδει περισσότερο με αυτή του θερμός, ή μίας παγοκύστης που συντηρεί το γάλα στην κατάσταση με την οποία εισέρχεται στο βυτίο, παρά με τη λογική του ψύκτη. Άρα ουσιαστικά κρατά το γάλα σε μια κατάσταση συντήρησης για κάποιες ώρες.
»Το φρέσκο γάλα είναι ένα ευπαθές προϊόν, οπότε είναι κρίσιμη η ταχύτητα μεταφοράς του. Στη συγκεκριμένη αλυσίδα ο ρόλος του οδηγού και των μεταφορικών εταιρειών, είναι καθοριστικός. Οι οδηγοί μεταφοράς βυτίων γάλακτος πρέπει να ακολουθούν κάποια πρωτόκολλα που τίθενται συνήθως από τις εταιρείες-αγοραστές, για να εξασφαλίζεται ότι το προϊόν παραλαμβάνεται σε καλή κατάσταση».
Δειγματοληψία
Ο οδηγός ενός βυτίου γάλακτος πρέπει να πραγματοποιεί δειγματοληψία κατά την παραλαβή του γάλακτος. Είναι σημαντικό για το γάλα να μην έχει υποστεί κάποια αλλοίωση και να μην έχει ξινίσει, γιατί σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να καταστραφεί ολόκληρη παραγωγή σε μία γαλακτοβιομηχανία.
«Από δύο τόνους ξινισμένου γάλακτος, αναφέρει ο κ. Παπαχαραλάμπους, μπορεί να χαλάσει μία ολόκληρη παρτίδα εκατοντάδων τόνων. Γι’ αυτό και οι περισσότερες γαλακτοβιομηχανίες στη χώρα μας είναι πολύ κοντά στα σημεία παραγωγής του γάλακτος, όπως στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία.
»Επειδή οι κτηνοτροφικές μονάδες στην Ελλάδα έχουν μικρότερο όγκο παραγωγής και μεγάλη διασπορά, προτιμώνται μικρά φορτηγά βυτία που φτάνουν μέχρι τα 7 μέτρα.
»Ο οδηγός υποχρεώνεται να κάνει δειγματοληψία κατά την παραλαβή, μεταφέροντας εν συνεχεία όσο πιο γρήγορα μπορεί το γάλα στο σημείο της παράδοσης. Για τη δειγματοληψία χρησιμοποιεί θερμόμετρο, πεχάμετρο (για το pH), καθώς και ροομετρητή, μία σειρά εργαλείων που τον βοηθούν στον έλεγχο παραλαβής και παράδοσης.
»Τα οχήματα που μεταφέρουν το φρέσκο γάλα θα πρέπει να είναι πολύ καθαρά, και δεν μπορούν να μεταφέρουν μη βρώσιμα υγρά. Το γάλα είναι αρκετά ευαίσθητο προϊόν, και καλό θα είναι τα βυτία να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για αυτό. Μετά τη μεταφορά πρέπει να γίνεται ενδελεχής πλύση, τόσο εντός του βυτίου, όσο και στις βάνες εισόδου – εξόδου.
»Όσον αφορά τους χρόνους παράδοσης, αυτά τα βυτία συνήθως φορτώνονται το πρωί και μέχρι το μεσημέρι πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί η παράδοση».
Πιστοποιήσεις
«Ένα σημαντικό ζήτημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι κτηνοτροφικές μονάδες αλλά και οι γαλακτοβιομηχανίες, μας λέει εμφατικά ο κ. Παπαχαραλάμπους, είναι οι πιστοποιήσεις, που απουσιάζουν παντελώς όσον αφορά το θέμα των ελέγχων κατά τη μεταφορά του γάλακτος. Ως ένα βαθμό είναι λογικό, μια και η μοναδική απαίτηση για τη μεταφορά ενός βυτίου γάλακτος είναι ο έλεγχος της θερμοκρασίας από τις βάνες εισόδου – εξόδου.
»Ο οδηγός πρέπει να έχει δίπλωμα οδήγησης για να μπορεί να κάνει την επαγγελματική μεταφορά, αλλά δεν είναι γεωπόνος ή τεχνολόγος γάλακτος, ούτε και οφείλει να είναι για να συμμετέχει στη διαδικασία των ελέγχων.
»Αυτό είναι ένα ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι γαλακτοβιομηχανίες εκπαιδεύοντας τους οδηγούς ώστε να είναι συνεπείς στη χρήση των πρωτοκόλλων κατά την παραλαβή του γάλακτος και στην εκτέλεση ενός πρώτου ελέγχου ποιότητας, ώστε να μην έχει μείνει το γάλα περισσότερο χρόνο απ’ όσο πρέπει στην αποθήκη του παραγωγού και να μην έχει αλλοιωθεί από άποψη γεύσης και θερμοκρασίας.
»Ο έλεγχος που πραγματοποιεί ο οδηγός είναι κάτι ανάλογο με το να ελέγχει αν είναι σφραγισμένο ένα κοντέινερ ή αν είναι τυλιγμένη μία παλέτα κατά τη μεταφορά της.
»Αρκετές γαλακτοβιομηχανίες φροντίζουν να εκπαιδεύουν τους οδηγούς με τους οποίους συνάπτουν σταθερές συνεργασίες. Σίγουρα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν περισσότερο προηγμένα συστήματα ελέγχου κατά τη μεταφορά. Το θέμα είναι κατά πόσο οι μεταφορικές εταιρείες θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις επενδύσεις που χρειάζεται, ενώ δεν είναι σίγουρο αν και οι βιομηχανίες γάλακτος είναι διατεθειμένες να πληρώσουν αυτό το κόστος.
»Να σημειωθεί ότι ένας οδηγός εκπαιδευμένος στη μεταφορά γάλακτος αποκτά μία γνώση που είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με έναν οδηγό ο οποίος κάνει μία απλή συμβατική μεταφορά παλετών ή επίπλων. Γι’ αυτό και πρέπει να γνωρίζουμε τι ζητάμε από τους οδηγούς κάθε φορά.
»Όσον αφορά το εισαγόμενο γάλα, που διανύει μεγάλες αποστάσεις μέχρις ότου φτάσει στη χώρα μας, αυτό συνήθως είναι παστεριωμένο. Παραλαμβάνεται σε θερμοκρασία 0 βαθμών Κελσίου και η απόσταση που διανύει το βυτίο δεν πρέπει να ξεπερνά τις τρεις ημέρες. Οπότε, με τη μόνωση που έχει το βυτίο, όταν παραδίδεται το γάλα, βρίσκεται στους 6 βαθμούς Κελσίου».
Οικονομικά αποδοτικό έργο
«Οι εταιρείες μεταφοράς γάλακτος με βυτία, μας λέει ο κ. Παπαχαραλάμπους, είναι συγκεκριμένες και ο χώρος είναι αρκετά κλειστός. Οι οικονομικές απολαβές είναι αρκετά ικανοποιητικές συγκριτικά με την υπόλοιπη αγορά μεταφορών.
»Αυτό όμως σημαίνει ότι και οδηγός ή η μεταφορική εταιρεία θα πρέπει να έχει εξασφαλίσει κάποια συμβόλαια για να μπει στο συγκεκριμένο κλάδο.
Τα βυτία είναι πολύ πιο ακριβά, κατά 20-30% σε σχέση με έναν ψυκτικό θάλαμο, και έχουν διάρκεια ζωής έως 15 χρόνια. Πρέπει να έχουν κάποιες πιστοποιήσεις από τον κατασκευαστή και δεν μπορούν να μεταφέρουν γάλα για διάστημα μεγαλύτερο των 10 ετών. Με το πέρας της δεκαετίας περνάνε σε άλλες χρήσεις, όπως είναι η μεταφορά λαδιού, χυμών κλπ.
Λάθη μεταφοράς γάλακτος
Λάθη που μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του γάλακτος κατά τη μεταφορά του είναι:
– Παράλειψη τήρησης των προδιαγραφών.
– Λανθασμένη δειγματοληψία κατά την παραλαβή από τον οδηγό.
– Λανθασμένη καταχώρηση κιλών παραλαβής, λόγω βλάβης του ροομετρητή.
Προκλήσεις
Για τη σωστή μεταφορά του γάλακτος απαιτείται:
– Συνεχής εκπαίδευση των οδηγών
– Έλεγχος των αντλητικών συστημάτων και των ροομετρητών
– Καλός καθαρισμός των διαμερισμάτων του βυτίου.
