Οι θεριζοαλωνιστικές μηχανές παίρνουν μπρος και οι γεωργικοί ελκυστήρες ανάβουν μηχανές για τις εργασίες του καλοκαιριού. Ποια είναι όμως η κατάσταση του στόλου των ελκυστήρων στη χώρα μας; Ο κ. Σάββας Μπαλουκτσής, πρόεδρος του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Μηχανημάτων (ΣΕΑΜ), χαρτογραφεί την αγορά και μας δίνει στοιχεία που επιβεβαιώνουν όχι μόνο την παλαιότητα των αγροτικών μηχανημάτων στη χώρα, αλλά και τον εξαιρετικά μικρό τους αριθμό.
Συνέντευξη στην Κατερίνα Λαδοπούλου
Agro.tec: Το τελευταίο διάστημα γίνεται αρκετός λόγος για τα μηχανήματα που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της εκμηχάνισης της γεωργίας. Πόσο σύγχρονος είναι ο στόλος των ελκυστήρων των Ελλήνων αγροτών και ποια είναι η μέση διάρκεια ωφέλιμης ζωής εντός τρακτέρ;
– Η εκμηχάνιση της γεωργίας επηρεάζει άμεσα την ανταγωνιστικότητά της, μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής και της αύξησης της ποσότητας αλλά και της ποιότητας της παραγωγής.
Ο εκσυγχρονισμός έγκειται στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας του χειριστή, στην ασφαλέστερη και ευκολότερη χρήση των μηχανημάτων, καθώς και στην ακρίβεια σε κάθε φάση της καλλιέργειας.
Στην μεγάλη του πλειοψηφία, ο στόλος των γεωργικών ελκυστήρων στη χώρα μας δεν είναι σύγχρονος. Το 50% του στόλου είναι ηλικίας 25-40 ετών και η μέση ηλικία τα 25 έτη. Η διάρκεια ζωής δεν είναι αξιόπιστο κριτήριο, καθώς υπάρχουν τρακτέρ που είναι άνω των 50 ετών. Αυτό που έχει σημασία είναι η διάρκεια κατά την οποία είναι παραγωγικός ο ελκυστήρας, και αυτή ορίζεται στα πρώτα 15 χρόνια. Μετά αρχίζει σταδιακά η μείωση της παραγωγικότητας του μηχανήματος.
Agro.tec: Λειτουργεί ικανοποιητικά το σύστημα απογραφών και διαγραφών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (ΥΠ.Α.Α.Τ.), ώστε να έχουμε εικόνα για το μέγεθος και την παλαιότητα του στόλου των τρακτέρ που υπάρχουν στη χώρα μας; Τι πρέπει κατά τη γνώμη σας να βελτιωθεί;
– Το σύστημα απογραφής είναι αναχρονιστικό, ενώ το σύστημα διαγραφής απλά δεν υπάρχει. Πρέπει να γίνει ψηφιοποίηση της απογραφής των γεωργικών ελκυστήρων, να συνδεθεί η απογραφή με τον αριθμό πλαισίου και την έγκριση τύπου του μηχανήματος, για να αποφεύγονται τα λάθη.
Αν γίνει αυτό, θα μπορούμε με μια πληκτρολόγηση σε έναν υπολογιστή να έχουμε μέγεθος στόλου, παλαιότητα, γεωγραφική διασπορά, κατηγοριοποίηση ανά ιπποδύναμη κλπ. Όπως γίνεται αντιληπτό, αν δεν υπάρχει καθαρή και αξιόπιστη εικόνα για τον υφιστάμενο στόλο των μηχανημάτων στη χώρα μας, δεν μπορεί να σχεδιαστεί αξιόπιστο στρατηγικό σχέδιο βελτίωσης.
Agro.tec: Βοηθούν οι χρηματοδοτήσεις τους νέους αλλά και τους μεγαλύτερους σε ηλικία αγρότες να αγοράσουν ή να αντικαταστήσουν τον εξοπλισμό τους;
– Υπάρχουν κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προορίζονται είτε για το ξεκίνημα ενός νέου αγρότη (προγράμματα νέων αγροτών) είτε για τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού (σχέδια βελτίωσης).
Αυτά που χρειάζεται να γίνουν είναι, κατά σειρά προτεραιότητας:
- Επίσπευση του χρόνου προκήρυξης και υλοποίησης των προγραμμάτων.
- Ορθολογική κατανομή των επιλέξιμων δαπανών.
- Προσανατολισμός των επιδοτήσεων σε σύγχρονες τεχνολογίες αλλά και σε βιώσιμες ή εν δυνάμει βιώσιμες αγροτικές εκμεταλλεύσεις.
Επίσης, υπάρχουν περιθώρια απλούστευσης των διαδικασιών, αλλά προϋπόθεση είναι η εξειδικευμένη επιμόρφωση των στελεχών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων που ασχολούνται με την σύνταξη των υπουργικών αποφάσεων. Οι όροι και οι προϋποθέσεις ένταξης πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και να συμβαδίζουν με τις εξελίξεις στην αγορά και στο τεχνολογικό επίπεδο.
Agro.tec: Ποια είναι τα προγράμματα που υλοποιούνται αυτή τη στιγμή για την αγορά νέου εξοπλισμού ή αντικατάσταση του παλαιού, και πόσο γρήγορα αποδίδονται τα χρήματα στους αγρότες;
– Τα προγράμματα των νέων αγροτών, τα σχέδια βελτίωσης αλλά και ο αναπτυξιακός νόμος δίνουν τη δυνατότητα εκσυγχρονισμού και εκμηχάνισης κάθε αγροτικής εκμετάλλευσης. Πολλές φορές η ταχύτητα υλοποίησης και η εκταμίευση της επιδότησης εξαρτώνται από το είδος ή την σύνθεση του επενδυτικού σχεδίου.
Για παράδειγμα, πολύ πιο απλές είναι οι διαδικασίες αγοράς ενός μηχανήματος, από τις διαδικασίες που αφορούν κτιριακές εγκαταστάσεις όπου απαιτούνται ειδικές άδειες ανοικοδόμησης, περιβαλλοντικές κλπ. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι δεν υπάρχουν σοβαρές παθογένειες· υπάρχουν όμως περιθώρια βελτίωσης.
Agro.tec: Συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη, σε τι επίπεδο είμαστε όσον αφορά τον αριθμό των τρακτέρ, αλλά και την παλαιότητα του στόλου;
– Σε πρόσφατη έρευνα του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) που εκπονήθηκε για λογαριασμό του ΣΕΑΜ, προκύπτει ότι στη χώρα μας αναλογούν 0,5 ελκυστήρες ανά αγροτική εκμετάλλευση. Είναι ο χαμηλότερος δείκτης στην Ευρώπη.
Αυτός ο δείκτης όμως δεν μπορεί να αποτιμηθεί μεμονωμένα αλλά πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλες παράμετροι, όπως είναι το μέσο μέγεθος της αγροτικής εκμετάλλευσης, το μέσο μέγεθος του ελκυστήρα, ο κατακερματισμός του κλήρου, αρκετές πολύ μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην χώρα μας (π.χ. σε νησιά) που δεν δικαιολογούν ιδιόκτητο εξοπλισμό κλπ.
Συνεπώς, δεν είναι εύκολο να πούμε αν στη χώρα μας έχουμε λιγότερα ή περισσότερα τρακτέρ από όσα χρειαζόμαστε. Αυτό που δεν επιδέχεται αμφισβήτησης είναι το επίπεδο παλαιότητας, που είναι πολύ υψηλό και αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες που ο πρωτογενής μας τομέας δεν είναι ανταγωνιστικός.
Agro.tec: Γίνονται οι έλεγχοι που θα έπρεπε, ώστε τα μηχανήματα που έχουν οι αγρότες να είναι ασφαλή για τους ίδιους, να μην είναι κοστοβόρα λόγω παλαιότητας και να μην επιβαρύνουν δραματικά το περιβάλλον;
– Έγινε μεγάλη αναφορά στην παλαιότητα του στόλου και στο πόσο αρνητικά επηρεάζει αυτό το στοιχείο την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Δεν είναι όμως μόνο οικονομικό το πρόβλημα· είναι και κοινωνικό.
Πολύ συχνά διαβάζουμε για θανατηφόρα δυστυχήματα λόγω ανατροπής ελκυστήρα (λόγω έλλειψης προστατευτικής αψίδας ή καμπίνας ασφαλείας) αλλά και για μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία λόγω της χρήσης ακατάλληλων ψεκαστικών μηχανημάτων για ψεκασμό με καρκινογόνα φυτοφάρμακα.
Δυστυχώς, παρ’ όλες τις επανειλημμένες επισημάνσεις προς την πολιτεία, εξακολουθεί να απουσιάζει παντελώς ο τεχνικός έλεγχος των γεωργικών ελκυστήρων, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται μηχανήματα που όχι μόνο είναι κοστοβόρα, όχι μόνο κάνουν κακό στην υγεία του χειριστή και στο περιβάλλον, αλλά αποτελούν και δημόσιο κίνδυνο, όταν κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα σε εθνικούς και επαρχιακούς δρόμους.
Είναι τραγικό να κυκλοφορεί ένα τρακτέρ ηλικίας 40 ετών χωρίς να έχει γίνει κανένας έλεγχος. Είναι επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθούν ΚΤΕΟ για γεωργικούς ελκυστήρες. Τους όρους, τις προδιαγραφές και την συχνότητα, ας τα ορίσει η πολιτεία.
Agro.tec: Θα μπορούσαν οι συνεταιρισμοί να βοηθήσουν τους αγρότες να αγοράζουν από κοινού μηχανήματα και να επιμερίζονται τα τεράστια κόστη;
– Ασφαλώς, η δημιουργία αγροτικών σχημάτων θα βοηθούσε τόσο στη μείωση του κόστους παραγωγής όσο και στον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού. Να μη μας διαφεύγει ότι μια επένδυση σε οποιονδήποτε εξοπλισμό απαιτεί και χρηματοδότηση, κάτι που ένας μικρός αγρότης δεν μπορεί να υποστηρίξει.
Για αυτό και τονίζουμε πάντα ότι μια αγορά, είτε μεμονωμένα από κάποιον αγρότη είτε από κάποιο ομαδικό σχήμα, πρέπει να υφίσταται ενδελεχή μελέτη, για να πιστοποιείται τόσο η απόσβεσή της όσο και η χρηματοδότησή της.
Φυσικά, όταν μιλάμε για συνεταιρισμούς ή άλλα ομαδικά σχήματα, δεν αναφερόμαστε στις τραγικές εμπειρίες του παρελθόντος, με χρεοκοπημένους συνεταιρισμούς και νεόπλουτους εταίρους.
Agro.tec: Έχουμε μπροστά μας μία περίοδο συγκομιδής, κυρίως στις ανοιχτές καλλιέργειες. Τι πρέπει να προσέξει ένας αγρότης στις θεριζοαλωνιστικές μηχανές που θα χρησιμοποιήσει;
– Η συγκομιδή συνήθως γίνεται από επαγγελματίες αλωνιστές. Λίγες είναι οι περιπτώσεις όπου ο καλλιεργητής διαθέτει τον αριθμό των στρεμμάτων που απαιτούνται για να αποσβέσει την αγορά μιας θεριζοαλωνιστικής μηχανής.
Σε κάθε περίπτωση, και στη μία κατηγορία και στην άλλη, η προσοχή του αλωνιστή πρέπει να ξεκινάει αρκετά πριν τα αλώνια, όταν πρέπει να κάνει την κατάλληλη προετοιμασία και τον έλεγχο της μηχανής.
Η θεριζοαλωνιστική μηχανή είναι ένα πολύ ακριβό μηχάνημα, δουλεύει λίγες μέρες το χρόνο και, όπως γίνεται αντιληπτό, η απώλεια έστω και μιας ημέρας κοστίζει. Συνεπώς, πρέπει να γίνονται κάθε χρόνο οι απαραίτητοι τεχνικοί έλεγχοι και οι αντικαταστάσεις αναλώσιμων και φθαρμένων εξαρτημάτων.
Agro.tec: Έχουν βελτιωθεί τα μηχανήματα συγκομιδής ανοιχτών καλλιεργειών, από άποψη ταχύτητας, μείωσης κόστους και επιβάρυνσης του περιβάλλοντος;
– Όπως σε όλα τα γεωργικά μηχανήματα, έτσι και στα μηχανήματα συγκομιδής έχει προχωρήσει πολύ η τεχνολογία, με αποτέλεσμα να συνδυάζεται η υψηλή ταχύτητα με την καλύτερη ποσοτικά και ποιοτικά συγκομιδή του προϊόντος.
Τα σύγχρονα μηχανήματα, με τη χρήση των ψηφιακών συστημάτων που διαθέτουν, παρέχουν ανά πάσα στιγμή χρήσιμη πληροφόρηση για όλα τα στοιχεία που χρειάζεται ο χειριστής, για κάθε σημείο του χωραφιού.
Επιπλέον, οι σύγχρονες θεριζοαλωνιστικές μηχανές διαθέτουν μεγάλη ποικιλία μαχαιριών κοπής, τα οποία έχουν διάφορα μεγέθη και είναι κατάλληλα για κάθε καλλιέργεια.
Φυσικά, όλα τα σύγχρονα μηχανήματα συγκομιδής, όπως και τα τρακτέρ, πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει η Κοινότητα όσον αφορά την εκπομπή καυσαερίων, ενώ σε τακτά διαστήματα επιβάλλονται αλλαγές και βελτιώσεις.
Η συνέντευξη του κ. Μπαλουκτσή φιλοξενείται στο τεύχος Μαΐου Ιουνίου του Agro.tec
