Για τις απαιτήσεις που έχει μια κτηνοτροφική μονάδα στη διαχείριση κλίματος, ώστε τα ζώα να είναι παραγωγικά και να διαβιούν σε συνθήκες ευζωίας, μας μίλησε ο μεταδιδακτορικός ερευνητής κ. Βασίλειος Φιρφιρής, συνιδρυτής της εταιρείας μελετών και ανάπτυξης καινοτόμων αγροτικών πρότζεκτ “Γεωϊδέα”.
Συνέντευξη στην Κατερίνα Λαδοπούλου
Agro.tec: Γιατί είναι σημαντικό να διαμορφώνεται συγκεκριμένο κλίμα στις κτηνοτροφικές μονάδες;
– Το μικροπεριβάλλον στο εσωτερικό μίας κτηνοτροφικής μονάδας επηρεάζει τόσο την παραγωγικότητα όσο και την υγεία των ζώων. Υπάρχει ένα συγκεκριμένο εύρος θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας, που λέγεται «ζώνη θερμικής άνεσης» ή «θερμοουδέτερη ζώνη», εντός του οποίου τα ζώα επιτυγχάνουν τους βέλτιστους ρυθμούς παραγωγής.
Όταν οι συνθήκες διατηρούνται εντός της ζώνης θερμικής άνεσης, τα ζώα δεν καταναλώνουν ενέργεια για να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματός τους, και έτσι όλη η τροφή που λαμβάνουν συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους, στην παραγωγή γάλακτος, αυγών κτλ.
Εκτός αυτού, εντός των συνθηκών αυτών περιορίζεται η πιθανότητα ανάπτυξης ασθενειών που επηρεάζουν την υγεία και την παραγωγικότητα των ζώων.
Μία ακόμα σημαντική παράμετρος είναι η ποιότητα του αέριου περιβάλλοντος. Οι βιολογικές διεργασίες των ζώων παράγουν αέρια όπως είναι η αμμωνία. Αν η συγκέντρωση των αερίων αυτών ξεπεράσει κάποια επίπεδα, επηρεάζεται η υγεία των ζώων και η παραγωγικότητά τους.
Agro.tec: Υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες όσον αφορά τη θερμοκρασία και τις κλιματικές συνθήκες ανά είδος εκτρεφόμενου ζώου;
– Κάθε παραγωγικό ζώο έχει διαφορετικά όρια συνθηκών στα οποία διαβιώνει χωρίς πρόβλημα ή επιτυγχάνοντας τη βέλτιστη παραγωγικότητα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τα βοοειδή και τα αιγοπρόβατα παρουσιάζουν αντοχή σε χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά έχουν ζητήματα στις υψηλές θερμοκρασίες.
Στα πτηνά η κατάσταση είναι διαφορετική, καθώς παρουσιάζουν ένα πολύ μικρό εύρος αντοχής σε διακυμάνσεις, είτε αυτό αφορά σε αύξηση είτε σε μείωση της θερμοκρασίας. Αυτός είναι και ο λόγος που οι μονάδες σταβλισμού των ζώων αυτών έχουν διαφορετική φιλοσοφία κατασκευής.
Agro.tec: Ποια είναι τα πιο «απαιτητικά» εκτρεφόμενα ζώα;
– Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι γενικά τα πτηνοτροφεία αποτελούν τις πιο απαιτητικές εκμεταλλεύσεις, καθώς η θερμοκρασία και η σχετική υγρασία απαιτείται να διατηρούνται εντός πολύ μικρού εύρους τιμών, ενώ παράλληλα οι συγκεντρώσεις αμμωνίας είναι πολύ υψηλές.
Γι’ αυτό το λόγο, άλλωστε, οι πτηνοτροφικοί θάλαμοι είναι πλήρως κλειστά κτίρια, με ελεγχόμενες συνθήκες περιβάλλοντος, έναντι της πλειονότητας των βουστασίων και προβατοστασίων.
Agro.tec: Ποια είναι τα συστήματα που εφαρμόζονται από τεχνολογική άποψη και τι πετυχαίνει το καθένα από αυτά;
– Οι λειτουργίες που απαιτούνται σε μία μονάδα εκτροφής είναι ο εξαερισμός και κατά περίπτωση η θέρμανση και ο δροσισμός. Ο εξαερισμός μπορεί να επιτυγχάνεται με φυσικό τρόπο, μέσω των ανοιγμάτων της κατασκευής (κυρίως σε προβατοστάσια και βουστάσια, όπου οι κατασκευές είναι δυνατόν να παραμένουν ανοιχτές), ή με δυναμικό εξαερισμό. Στην τελευταία περίπτωση εγκαθίστανται ανεμιστήρες για την ανανέωση του αέρα στο εσωτερικό των κτιρίων, και είναι η μέθοδος που επικρατεί στα πτηνοτροφεία, στα προβατοστάσια και στα βουστάσια, όταν ο φυσικός εξαερισμός δεν επαρκεί.
Μέσω του εξαερισμού επιτυγχάνεται η ρύθμιση της ποιότητας του αέριου περιβάλλοντος (μείωση συγκεντρώσεων αμμωνίας, σκόνης και μεθανίου κτλ.) αλλά και ρύθμιση της σχετικής υγρασίας και θερμοκρασίας κατά περιπτώσεις.
Ο φυσικός εξαερισμός δεν απαιτεί τη χρήση σύνθετου και ενεργοβόρου εξοπλισμού, αλλά ένα σωστά σχεδιασμένο σύστημα αυτοματισμού. Στο δυναμικό εξαερισμό η φιλοσοφία λειτουργίας από άποψη αυτοματισμού είναι η ίδια, αλλά η κατανάλωση ενέργειας μεγαλύτερη.
Τα συστήματα θέρμανσης καλούνται να διατηρήσουν τη θερμοκρασία στα επιθυμητά επίπεδα, όταν αυτό δεν είναι δυνατό από την ίδια θερμότητα που παράγουν τα ζώα. Για την εφαρμογή συστημάτων θέρμανσης το κτίριο πρέπει να είναι κλειστό, και συνεπώς αυτά εγκαθίστανται κατά κύριο λόγο στα πτηνοτροφεία.
Τα συστήματα θέρμανσης μπορεί να είναι αερόθερμα, μονάδες θερμικής ακτινοβολίας αλλά και κεντρικά συστήματα θέρμανσης. Αντίστοιχη είναι και η λογική των συστημάτων δροσισμού. Ο δροσισμός λαμβάνει χώρα κυρίως στα πτηνοτροφεία με τα συστήματα εξαερισμού – υγρής παρειάς.
Αυτή η μέθοδος δροσισμού επιτυγχάνει την πτώση της θερμοκρασίας μέσω του φαινομένου της εξάτμισης, κάτι που αποτελεί μία αποδεκτή πρακτική για τα ζώα (έναντι κάποιου ψυχρού ρεύματος αέρα στο εσωτερικό της μονάδας).
Συστήματα δροσισμού εφαρμόζονται σε ορισμένες περιπτώσεις και σε μονάδες αγελάδων γαλακτοπαραγωγής, όταν ο μόνιμος φυσικός εξαερισμός κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών δεν επαρκεί.
Agro.tec: Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα συστήματα που εφαρμόζονται στις κτηνοτροφικές μονάδες;
– Είναι γεγονός ότι η μεταβολή των κλιματικών συνθηκών τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει την ανάγκη εγκατάστασης συστημάτων θέρμανσης ή δροσισμού εκεί που υπό άλλες συνθήκες δεν χρειάζονταν, ή την εγκατάσταση συστημάτων μεγαλύτερης δυναμικότητας.
Επίσης είναι απαραίτητη η χρήση συστημάτων αυτοματισμού, καθώς οι μεταβολές του καιρού είναι πιθανό να είναι πιο απότομες και να παρατηρούνται έντονα καιρικά φαινόμενα εκτός εποχής.
Agro.tec: Δίνουν οι Έλληνες κτηνοτρόφοι την έμφαση που πρέπει στη διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος στις κτηνοτροφικές τους μονάδες;
– Οι Έλληνες κτηνοτρόφοι δείχνουν να κατανοούν την ανάγκη για εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων στις μονάδες τους, ειδικά στην περίπτωση των πτηνοτροφείων. Σε γενικές γραμμές, η σταδιακή μετάβαση σε πιο σύγχρονες κατασκευές συνοδεύεται και με σύγχρονες μεθόδους σταβλισμού, οι οποίες αξιοποιούν συστήματα διαμόρφωσης κλίματος και κατάλληλους αυτοματισμούς.
Agro.tec: Οι επενδύσεις αυτές καλύπτονται από επιδοτήσεις; Είναι κάτι που μπορεί να υποστηρίξει ένας κτηνοτρόφος που θέλει να εκσυγχρονίσει την κτηνοτροφική του εγκατάσταση;
– Οι δυνατότητες χρηματοδότησης είναι συγκεκριμένες και παρέχονται μέσω σχεδίων βελτίωσης, μέσω του αναπτυξιακού νόμου, καθώς και μέσω προγραμμάτων για νέους αγρότες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι επενδύσεις αυτές καλύπτονται σε ένα ποσοστό τουλάχιστον από τα παραπάνω χρηματοδοτικά εργαλεία. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται ο κτηνοτρόφος να έχει ταυτοποιήσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και να κάνει στοχευόμενες κινήσεις, ανάλογα με την περιοχή που βρίσκεται, το είδος εκτροφής κτλ.
Συνήθως είναι δύσκολο η επένδυση αυτή να καλυφθεί εξολοκλήρου από τον κτηνοτρόφο ή πτηνοτρόφο.
