Κατά το σχεδιασμό σύγχρονων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο για τη διασφάλιση τόσο της καλής μεταχείρισης των ζώων όσο και της κερδοφορίας της εκμετάλλευσης.
Μιλήσαμε με τον κ. Νίκο Κολτσίδα, κτηνοτρόφο και σύμβουλο διαχείρισης κτηνοτροφικών μονάδων, με εξειδίκευση στην εφαρμοσμένη πληροφορική και στα έξυπνα ρομποτικά συστήματα, ο οποίος μοιράστηκε μαζί μας γνώσεις για τις υποδομές και τα συστήματα που είναι κρίσιμα για τη σύγχρονη κτηνοτροφία.
Στιβαρή υποδομή
Το θεμέλιο της επιτυχημένης κτηνοτροφίας βρίσκεται σε ανθεκτικές και καλά σχεδιασμένες σταθερές υποδομές. Οι στάβλοι θα πρέπει να κατασκευάζονται με υλικά που εξασφαλίζουν ανθεκτικότητα, όπως είναι η ξυλεία και ο σίδηρος, και να αποφεύγονται οι αυτοσχέδιες κατασκευές που είναι ευάλωτες στις δύσκολες καιρικές συνθήκες.
«Η σωστή μόνωση, τονίζει ο κ. Κολτσίδας, όπως με πάνελ πολυουρεθάνης, διαδραματίζει βασικό ρόλο στη διατήρηση ενός υγιούς περιβάλλοντος, αποτρέποντας την εσωτερική υγροποίηση της στέγης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε συνθήκες υγρασίας και ευνοεί την ανάπτυξη ασθενειών όπως είναι αυτές της μαστίτιδας και της χωλότητας».
Ιδανική θέση στάβλου
Η θέση του στάβλου είναι εξίσου σημαντική. Οι στάβλοι θα πρέπει να τοποθετούνται σε ηλιόλουστες πλευρές για να εκμεταλλεύονται πλήρως το φως του χειμερινού ήλιου, ενώ παράλληλα θα πρέπει να προστατεύονται από τους ισχυρούς ανέμους.
Η κατασκευή σε μεγαλύτερα υψόμετρα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπτώσεων της πρωινής υγρασίας, ενώ κρίσιμος είναι και ο σωστός προσανατολισμός: η βόρεια πλευρά θα πρέπει να έχει περιορισμένα ανοίγματα για χειμερινή προστασία, ενώ η νότια πλευρά θα πρέπει να διαθέτει μεγάλα ανοίγματα για εκμετάλλευση του ηλιακού φωτός. Παράλληλα, η δημιουργία μεγάλης νότιας στέγης ευνοεί την ενεργειακή απόδοση κατά την εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών.
Εσωτερικός σχεδιασμός
«Μέσα στο στάβλο, μας λέει ο κ. Κολτσίδας, είναι απαραίτητη μια καλά σχεδιασμένη διάταξη για την ομαλή λειτουργία της εκτροφής. Τα αρμεκτήρια πρέπει να τοποθετούνται στην ανατολική πλευρά, ώστε να επωφελούνται από τον ήλιο νωρίς το πρωί, να μειώνεται ο κίνδυνος παγώματος κατά τη διάρκεια του χειμώνα και να αποτρέπεται η υπερβολική ζέστη κατά τη δύση του ηλίου το καλοκαίρι.
»Τα ζώα πρέπει να χωρίζονται σε ομάδες αρμέγματος με καθορισμένες οδούς, για την πρόληψη του στρες και της ανάμειξης μεταξύ των ομάδων. Οι επαρκείς χώροι αναμονής, με τουλάχιστον μισό τετραγωνικό μέτρο ανά ζώο, είναι επίσης σημαντικοί για την ευημερία του κοπαδιού. Τέλος, είναι απαραίτητο η εσωτερική διάταξη να είναι πάντα συμβατή με τον διαθέσιμο εξοπλισμό σίτισης».
Αερισμός και έλεγχος κλίματος
Ο σωστός αερισμός είναι το κλειδί για τη διατήρηση ενός υγιούς περιβάλλοντος για τα ζώα. Ο σχεδιασμός του στάβλου θα πρέπει να ενθαρρύνει τη φυσική ροή αέρα, με φεγγίτες και ανοιχτούς χώρους στη νότια πλευρά.
«Ωστόσο, αναφέρει ο κ. Κολτσίδας, όταν ο φυσικός αερισμός δεν είναι επαρκής, οι αισθητήρες μπορούν να παρακολουθούν τις συνθήκες και να ενεργοποιούν τους ανεμιστήρες για να βελτιστοποιήσουν τη ροή του αέρα, διασφαλίζοντας ότι τα ζώα βρίσκονται πάντα σε ένα άνετο περιβάλλον.
Υδάτινοι πόροι
Τα συστήματα ποτίσματος πρέπει να είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να επιτρέπουν σε πολλά ζώα να πίνουν ταυτόχρονα, χωρίς να εξαντλείται η παροχή πολύ γρήγορα και χωρίς να δημιουργούνται ουρές αναμονής. Οι αίγες, ειδικότερα, προτιμούν να πίνουν νερό σε ανοιχτούς κοινόχρηστους χώρους, που τους επιτρέπουν να παρακολουθούν το περιβάλλον τους ενώ πίνουν.
Οι μετρητές ροής μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της κατανάλωσης νερού και την αποφυγή της σπατάλης, ανάλογα με τη θέση και τον τύπο της ποτίστρας.
Υπαίθριος χώρος
Όπως αναφέρει ο κ. Κολτσίδας, η πρόσβαση σε υπαίθριες αυλές είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία των ζώων, ιδιαίτερα για τις φυλές που προτιμούν να περνούν χρόνο σε εξωτερικούς χώρους.
Οι στάβλοι θα πρέπει να έχουν πόρτες που οδηγούν σε αυτές τις περιοχές, διασφαλίζοντας ότι τα ζώα τούς έχουν διαθέσιμους καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Η μελέτη των προτύπων συμπεριφοράς διαφορετικών φυλών επιτρέπει στους κτηνοτρόφους να διαχειρίζονται τα κοπάδια τους πιο αποτελεσματικά και να διαμορφώνουν τους χώρους τους με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ευζωίας των ζώων τους.
Καινοτόμες τεχνολογίες
Τα αυτοματοποιημένα συστήματα, όπως τα ρομπότ για τη σίτιση, μπορούν να μειώσουν σημαντικά την εργασία και να βελτιώσουν την αποδοτικότητα της κτηνοτροφικής επιχείρησης. Οι κτηνοτρόφοι θα πρέπει όταν σχεδιάζουν στάβλους, να έχουν κατά νου τις μελλοντικές τεχνολογίες, διασφαλίζοντας ότι οι εγκαταστάσεις τους θα μπορούν να φιλοξενήσουν ρομποτικά συστήματα, τα οποία γίνονται όλο και πιο κοινά στην κτηνοτροφία.
Σύμβουλοι αγροτών
Πολλοί κτηνοτρόφοι, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές, δεν έχουν πρόσβαση σε τακτική συμβουλευτική υποστήριξη. Ο κ. Κολτσίδας τονίζει τη σημασία των έμπειρων συμβούλων που κατανοούν τις προκλήσεις της καθημερινής κτηνοτροφικής ζωής και μπορούν να παρέχουν πρακτικές και στοχευμένες συμβουλές, που βοηθούν τους παραγωγούς να βελτιστοποιήσουν τις δραστηριότητές τους.
Πρωτίστως είναι απαραίτητη η αποτελεσματική συνεργασία του κτηνοτρόφου και του συμβούλου, ώστε η συμβουλευτική να μετασχηματίζεται σε άμεση δράση από την πλευρά του παραγωγού. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, απαιτούνται συνθήκες εμπιστοσύνης, διαφάνειας και γνώσης.
Όταν λαμβάνονται υπόψη οι παραπάνω βασικοί παράγοντες (τοποθεσία, υποδομή, εξαερισμός, αυτοματοποίηση και καθοδήγηση από ειδικούς), η σύγχρονη κτηνοτροφία μπορεί να είναι αποτελεσματική και βιώσιμη, διασφαλίζοντας την υγεία και την ευημερία του κοπαδιού, καθώς και την κερδοφορία της επιχείρησης.
