Ο διευθυντής του Κέντρου Ελιάς «Krinos» της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής δρ. Αθανάσιος Γκέρτσης είναι συντονιστής ερευνητικών έργων που αφορούν είτε φυτεύσεις ελαιώνων πυκνής φύτευσης για μηχανική συγκομιδή είτε καινοτομικές χρήσεις των υποπροϊόντων της ελιάς.
Ο κ. Γκέρτσης πιστεύει πως ο «Krinos» είναι μία ευκαιρία εφαρμογής της ολιστικής και αειφορικής προσέγγισης στην παραγωγή ελαιολάδου και επιτραπέζιας ελιάς, καθώς μεταφέρει την απαιτούμενη γνώση στους φοιτητές της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής και στους αυριανούς ελαιοπαραγωγούς.
Μιλήσαμε με τον κ. Γκέρτση, ο οποίος μας παρουσίασε το έργο του Κέντρου Ελιάς «Krinos», κάνοντας αναφορά στην αξιολόγηση των αποτυπωμάτων άνθρακα και νερού αλλά και στον περιορισμό της χρήσης εδαφοβελτιωτικών στον κύκλο ζωής της ελιάς.
Συνέντευξη στην Κατερίνα Λαδοπούλου
Agro.tec: Η ελιά είναι συνώνυμη με την αγροτική παραγωγή στη χώρα μας. Ποια είναι τα είδη ελιάς που καλλιεργούνται στο Κέντρο σας;
– Το Κέντρο Ελιάς «Krinos» ιδρύθηκε στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή το 2013 για να ενισχύσει την καλλιέργεια της ελιάς και να αναβαθμίσει τη θέση της στην ακαδημαϊκή και πρακτική εκπαίδευση, σε όλα τα επίπεδα. Παράλληλα, στόχος του Κέντρου είναι να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες και να προωθήσει την ανάπτυξη του κλάδου της ελιάς, του ελαιολάδου και των σχετικών υποπροϊόντων στην Ελλάδα.
Για το σκοπό αυτό δημιουργήθηκε ένας ερευνητικός, εκπαιδευτικός και επιδεικτικός ελαιώνας, για την αξιολόγηση των νέων παραγωγικών συστημάτων μεσαίας, πυκνής και υπέρπυκνης φύτευσης των δύο κύριων ελαιοποιήσιμων ποικιλιών ελιάς, της Κορωνέϊκης και της Arbequina. Τα νέα αυτά συστήματα είναι προσαρμοσμένα αποκλειστικά στη μηχανική συγκομιδή.
Το Δεκέμβριο του 2015 εγκαινιάστηκε το νέο κτίριο, το οποίο περιλαμβάνει ένα μικρής κλίμακας αλλά πλήρως εξοπλισμένο ελαιοτριβείο ψυχρής έκθλιψης, τμήματα επεξεργασίας, αποθήκευσης και συσκευασίας ελαιολάδου (με εξοπλισμό ανάλυσης ελαιολάδου και οργανοληπτικής αξιολόγησης ελιάς και ελαιολάδου), καθώς και μία σύγχρονη αίθουσα για σεμινάρια και διδασκαλία.
Agro.tec: Ποιες τεχνολογίες έχετε εφαρμόσει στην καλλιέργεια της ελιάς και ποια πορίσματα έχετε εξαγάγει;
– Δημιουργήθηκε στο Perrotis College και σε άλλα τμήματα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής μια ομάδα συναδέλφων καθώς και εξωτερικών συνεργατών, ειδικών στην ελαιοκαλλιέργεια (Competency Center). Παράλληλα δημιουργήθηκαν συνέργειες με επιχειρήσεις στον αγροδιατροφικό τομέα.
Ο ελαιώνας πυκνών φυτεύσεων έγινε για πολλούς χρήστες και ενδιαφερόμενους ένα «Ζωντανό Εργαστήριο» (Living Lab), σύμφωνα με τα πρότυπα και τις τάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο νέο ελαιώνα εγκαταστάθηκαν σύγχρονα συστήματα τεχνολογίας αιχμής, καθώς και αισθητήρες για καταγραφή επίγειων και εναέριων μετρήσεων στο σύστημα «έδαφος – φυτό – ατμόσφαιρα». Επίσης εφαρμόστηκαν αρχές γεωργίας ακριβείας για αειφορική διαχείριση του ελαιώνα, και εκπονούνται πολλές πτυχιακές διατριβές σπουδαστών μας.
H εμπειρία που αποκτήθηκε από όλες τις δραστηριότητες, τη διδασκαλία, την επίδειξη και την έρευνα στον ελαιώνα πυκνών φυτεύσεων, είναι σημαντική και διαχρονική. Η γνώση που αποκτήθηκε, διαδόθηκε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, μέσω σεμιναρίων εκπαίδευσης ελαιοπαραγωγών, μέσω δράσεων γευσιγνωσίας ελαιολάδου και ελιάς, μέσω του προγράμματος «Artolio», καθώς και μέσω τριών διεθνών συνεδρίων.
Agro.tec: Τι είδος φυτεύσεων επιλέγετε με βάση τις κλιματολογικές συνθήκες;
– Αρχίζει να κυριαρχεί παγκοσμίως η τάση για πυκνές γραμμικές φυτεύσεις, προσαρμοσμένες στη μηχανοσυλλογή. Αυτό δεν αφορά μόνο καλλιέργειες ελιάς αλλά και πολλές άλλες καλλιέργειες, όπως είναι αμύγδαλα, ροδάκινα, μήλα, κεράσια κ.ά. Η τάση αυτή εντάθηκε τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της έλλειψης εργατικού δυναμικού για χειροσυλλογή, καθώς και λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής.
Οι συνθήκες αυτές, καθώς και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, είχαν προβλεφτεί και παρουσιαστεί από το 2013, και είμαστε σε συνεχή παρακολούθηση των τάσεων. Υπάρχουν προτάσεις από το Κέντρο Ελιάς «Krinos» της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής για μείωση των δυσμενών επιδράσεων και της κλιματικής αλλαγής αλλά και για αποτελεσματικότερη και αειφορική διαχείριση ελαιώνων.
Σε αυτή την κατεύθυνση, και επιχειρώντας μια ολιστική προσέγγιση της ελαιοκαλλιέργειας (παραγωγή – συγκομιδή – ελαιοποίηση – τυποποίηση – μάρκετινγκ), έχουμε συνάψει συνεργασίες με διεθνή πανεπιστήμια, όπως αυτή με το Πανεπιστήμιο «Davis Olive Center» της Καλιφόρνιας το 2013, ενώ μετά το 2021 ξεκινήσαμε την υλοποίηση ενός πολυετούς και διεθνούς προγράμματος.
Agro.tec: Ποιες είναι οι τεχνολογίες που έχετε εφαρμόσει και ποια τα συμπεράσματά σας όσον αφορά τη γραμμική καλλιέργεια ελιάς σε πυκνές και υπέρπυκνες φυτεύσεις, για μηχανική συγκομιδή;
– Διενεργούμε ψεκασμούς διαφυλλικών σκευασμάτων θρέψης και υγείας φυτών και αερολίπανση με κοκκώδη οργανικά λιπάσματα μέσω συστημάτων μη επανδρωμένων αεροσκαφών (ΣΜηΕΑ), των γνωστών drone, τα οποία δίνουν πολύτιμες πληροφορίες και συμβάλλουν στη μείωση του συνολικού κόστους στην ελαιοκαλλιέργεια.
Η μηχανική συγκομιδή μειώνει το συνολικό κόστος περίπου 40-60% σε σχέση με τη χειροσυλλογή, η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο παράγοντα κόστους τα τελευταία χρόνια στην ελαιοκαλλιέργεια αλλά και σε άλλες καλλιέργειες.
Agro.tec: Ποιες τεχνολογίες εφαρμόζετε για μειωμένες εισροές άρδευσης και λίπανσης και ποια αποτελέσματα έχετε;
– Εφαρμόσαμε τεχνικές «ελλειμματικής άρδευσης» επιτυγχάνοντας μείωση της άρδευσης σε ποσοστό 40-50%, ενώ με την προσθήκη βιοδιεγερτών και εδαφοβελτιωτικών είχαμε μειωμένη ανόργανη λίπανση σε ποσοστά 30-50% και παράλληλη βελτίωση των εδαφών και της υγείας των φυτών. Χάρη στις παραπάνω εφαρμογές αυξήθηκε η αποδοτικότητα άρδευσης και θρέψης κατά 20-50% σε σχέση με την παραδοσιακή διαχείριση.
Agro.tec: Μπορούν όλες αυτές οι τεχνικές που αναπτύσσετε σε ερευνητικό επίπεδο να εφαρμοστούν και από τους Έλληνες ελαιοπαραγωγούς;
– Τα αποτελέσματα ανακοινώνονται συνεχώς σε ελαιοπαραγωγούς, και όσοι τα έχουν αξιοποιήσει είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι. Μάλιστα, τα τελευταία δύο χρόνια, μετά τις μεγάλες αυξήσεις στην τιμή του ελαιόλαδου, δείχνουν αυξημένο ενδιαφέρον για την καλλιέργεια της ελιάς νέοι παραγωγοί αλλά και επιχειρηματίες.
Agro.tec: Ποια είναι τα προπτυχιακά και τα μεταπτυχιακά προγράμματά σας και ποιοι μπορούν να τα παρακολουθήσουν;
– Έχουμε πέντε προπτυχιακά προγράμματα, που μπορούν να τα παρακολουθήσουν όλοι οι απόφοιτοι από Γενικά Λύκεια, από Επαγγελματικά Λύκεια και από Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (όπως ονομάζονται πλέον τα πρώην ΙΕΚ), αλλά και όσοι ενδιαφέρονται για τη συνέχιση των σπουδών τους σε κλάδους που αφορούν τη γεωπονία, την τεχνολογία τροφίμων, τις περιβαλλοντικές επιστήμες, την επιχειρηματικότητα, το ηλεκτρονικό εμπόριο και την επικοινωνία.
Τα μεταπτυχιακά μας προγράμματα είναι τρία και αφορούν αντίστοιχα την αειφορική διαχείριση, την ανάπτυξη νέων προϊόντων και το marketing στη βιομηχανία τροφίμων. Είναι πιστοποιημένα με βάση το σύστημα του Ηνωμένου Βασίλειου και των ΗΠΑ, διεξάγονται στην αγγλική γλώσσα και μπορούν να τα παρακολουθήσουν απόφοιτοι πανεπιστήμιων με συναφείς ειδικότητες.
Η βιωματική μάθηση και τα ερευνητικά προγράμματα βασίζονται σε τεχνολογίες αιχμής, παρέχοντας στους αποφοίτους εξειδίκευση και επαγγελματικές προοπτικές στον αγροδιατροφικό τομέα.
Σημειωτέον ότι το προπτυχιακό και μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών μας με θέμα «Αειφορική γεωργία και διαχείριση» είναι το μοναδικό στην Ελλάδα και από τα ελάχιστα διεθνώς που περιλαμβάνει υποχρεωτικά τρία μαθήματα σχετικά με την καλλιέργεια, την επεξεργασία και την τυποποίηση της ελιάς.
