Η ευφυής κτηνοτροφία, που αναπτύσσεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια, έρχεται να αντικαταστήσει μέσα από τη χρήση λογισμικών και παρελκόμενων συστημάτων όσα στο παρελθόν καταγράφονταν με απλό τρόπο σε καρτέλες που διατηρούσε στο στάβλο ο κτηνοτρόφος.
Αυτό αλλάζει άρδην τα μέχρι τώρα δεδομένα, καθώς η ηλεκτρονική διαχείριση αποτελεί ουσιαστικά μία μορφή παρακολούθησης και καταγραφής των συνηθειών των ζώων: των ωρών σίτισης, της ποσότητας τροφής που καταναλώνουν, των ορμονικών τους διαθέσεων ως προς την αναπαραγωγική διαδικασία και τελικά των αποδόσεών τους, είτε πρόκειται για ζώα κρεατοπαραγωγής είτε για ζώα γαλακτοπαραγωγής.
Ηλεκτρονική ταυτοποίηση
Κάθε λογισμικό που εγκαθίστανται στον υπολογιστή της κτηνοτροφικής μονάδας, συνδέεται άμεσα με ένα σύστημα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης, το γνωστό «τσιπάκι», το οποίο τοποθετείται στο ζώο καταγράφοντας σημαντικές πληροφορίες για την αναπαραγωγή, την υγεία και τα στοιχεία που χρειάζεται ένας κτηνοτρόφος για να έχει πλήρη εικόνα όσων συμβαίνουν στο κοπάδι του.
«Ωστόσο, το κάθε είδος ζώου έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, μας λέει ο καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Δημήτρης Καντάς. Η ηλεκτρονική διαχείριση εξαρτάται από το είδος της μονάδας. Ουσιαστικά μιλάμε για προγράμματα στα οποία κρατάμε όλα τα δεδομένα που έχει ανάγκη κάθε κτηνοτροφική μονάδα. Μέσω των πληροφοριών που συλλέγονται, γίνεται επεξεργασία και πληροφορείται ο παραγωγός ή ο σύμβουλός του για όσα συμβαίνουν σε επίπεδο μονάδας».
Οι πληροφορίες που έχει ανάγκη ένας κτηνοτρόφος, και τις οποίες λαμβάνει μέσα από ένα τέτοιο σύστημα, αποτελούν σημαντικό εργαλείο αποφάσεων για την ανάπτυξη του κοπαδιού του. Μέσω αυτών γνωρίζει τι κάνει το κάθε ζώο, ποια είναι η παραγωγικότητά του, ποια είναι η ηλικία του, πόσο επιτυχημένο είναι παραγωγικά, ποιος είναι ο παραγωγικός του κύκλος, και πολλά άλλα στοιχεία που συνδέονται με τις αποδόσεις του. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο κ. Καντάς, οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί ένας κτηνοτρόφος, μπορεί να καταγραφεί και να ενσωματωθεί σε ένα τέτοιο πρόγραμμα διαχείρισης.
Δεδομένου ότι η ηλεκτρονική διαχείριση κοπαδιού αποτελεί μία σημαντική τάση, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά παγκοσμίως, το «τσιπάκι» μπορεί να θεωρηθεί ως ταυτότητα ενός ζώου. Όπως αναφέρει ο κ. Καντάς, μέσω του λογισμικού ο κτηνοτρόφος μπορεί να συνδεθεί με το αρμεκτήριο και να πάρει αμέσως τα αποτελέσματα, καταχωρώντας τα στοιχεία στην καρτέλα του ζώου.
Αγελαδοτροφία
«Η αγελαδοτροφία, αναφέρει ο κ. Καντάς, είναι πολύ πιο μπροστά σε σχέση με τις υπόλοιπους κλάδους, και οι παραγωγοί από χρόνια χρησιμοποιούν προγράμματα ευφυούς κτηνοτροφίας για την ηλεκτρονική ταυτοποίηση ενός ζώου. Για παράδειγμα, γνωρίζουν την ποσότητα του γάλακτος που παράγει μία αγελάδα, πότε γέννησε μοσχάρι κ.λπ.
»Η ηλεκτρονική παρακολούθηση μπορεί επίσης να εφαρμοστεί σε μοσχάρια που οδηγούνται σε πάχυνση μέχρις ότου φτάσουν σε κατάλληλη ηλικία και μέγεθος για σφαγή. Ωστόσο η παρακολούθηση αυτών των ζώων παρέχει πιο περιορισμένο όγκο δεδομένων. Γι’ αυτό, τα λογισμικά που αναπτύσσονται έχουν εφαρμογή περισσότερο σε γαλακτοπαραγωγές αγελάδες, παρά σε παχυνόμενα μοσχάρια».
Στα μοσχάρια είναι σημαντικό να καταγράφονται ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώνει το ζώο, το διατροφολόγιό του κατά την περίοδο της ανάπτυξης – πάχυνσης και τελικά το βάρος που απέκτησε. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη βελτίωση κάποιων φυλών.
Σε μία καθαρή φυλή αγελάδων το ενδιαφέρον εστιάζεται στις αποδόσεις των ατόμων. Άρα επιλέγεται μία αγελάδα που παράγει πολύ γάλα, καταγράφεται η καταγωγή της, πότε και πώς εντάχθηκε στο κοπάδι, ποιοι ήταν οι πρόγονοί της, καθώς και όλα όσα είναι κρίσιμα για τη γενετική βελτίωση του ζώου.
Πριν από την ηλεκτρονική καταγραφή υπήρχαν χειρόγραφες καρτέλες, οπότε η εξαγωγή στοιχείων και συμπερασμάτων σε επίπεδο μονάδας απαιτούσε την καθημερινή ενασχόληση ενός εργαζομένου με τα συγκεκριμένα δεδομένα. Με τη βοήθεια της ευφυούς κτηνοτροφίας, απαιτούνται πλέον 10 με 15 λεπτά δουλειάς ημερησίως.
Πτηνά και χοίροι
«Στα πτηνά, αναφέρει ο κ. Καντάς, επειδή η καταγραφή γίνεται σε επίπεδο κοπαδιού, η διαδικασία είναι διαφορετική σε σχέση με τη γαλακτοπαραγωγό αγελαδοτροφία.
»Στα πτηνά, οδηγείται μαζικά στο σφαγείο ένα ολόκληρο κοπάδι κρεατοπαραγωγών ατόμων, οπότε οι αποδόσεις δεν είναι ατομικές αλλά ομαδικές. Ακόμα και στις κότες ωοτοκίας η καταγραφή γίνεται βάσει δείγματος ζώου για το σύνολο του κοπαδιού.
»Στις χοιρομητέρες, οι ανάγκες καταγραφής πληροφοριών είναι τελείως διαφορετικές, καθώς μία χοιρομητέρα θα γεννήσει αρκετά άτομα, για τα οποία θα εφαρμοστεί γενετική επιλογή».
Πέρα από τη γνώση του σημείου που βρίσκεται ανά πάσα στιγμή το ζώο, ο κτηνοτρόφος μπορεί να κανονίσει συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής.
Όπως σημειώνει ο κ. Καντάς, αν ο στόχος ενός χοιροτρόφου είναι να αυξήσει τα κιλά σε μία χοιρομητέρα, τότε κανονίζει πόσο κιλά φαγητό θα διαθέσει στο σταθμό διατροφής από όπου σιτίζεται το ζώο. Έτσι, μέσω της ηλεκτρονικής καταγραφής που προσφέρει το «τσιπάκι», μόλις η χοιρομητέρα μεταβεί στο σταθμό διατροφής, αναγνωρίζεται και της παρέχονται τόσα κιλά τροφής, όσα έχει προγραμματίσει ο χοιροτρόφος.
Εντατική vs εκτατική κτηνοτροφία
«Τα συστήματα ηλεκτρονικής διαχείρισης κοπαδιού θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στην εκτατική κτηνοτροφία, αναφέρει ο κ. Καντάς. Αν έχει τοποθετηθεί ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής σε ένα ζώο, και αυτό αφεθεί ελεύθερο να βοσκήσει, τότε ο κτηνοτρόφος θα πρέπει να είναι εφοδιασμένος με φορητό μηχάνημα, για να μπορέσει να συλλέξει τα δεδομένα του ζώου.
»Αν πάλι η αρμεγή γίνει με το χέρι, τότε ο κτηνοτρόφος γνωρίζει ξεκάθαρα την ποσότητα γάλακτος που παρήγαγε το ζώο του. Σε αυτή την περίπτωση επιλέγονται εφαρμογές διαχείρισης που αποθηκεύουν τα δεδομένα στο cloud.
»Αυτό εξαρτάται πάντα από την εταιρεία που θα επιλέξει ο κάθε κτηνοτρόφος. Ωστόσο, από τεχνική άποψη υπάρχουν λύσεις σε κάθε περίπτωση».
