Για το μέλλον της αγροτικής παραγωγής με σύμμαχο την τεχνολογία μάς μίλησε ο, διευθυντής του Εργαστηρίου Κηπευτικών Καλλιεργειών και κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών των Φυτών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Δημήτρης Σάββας. Ο καθηγητής αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και σε ένα μεγάλο ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο που υλοποιείται μέσω του προγράμματος Horizon Europe, με επικεφαλής το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο.
Συνέντευξη στην Κατερίνα Λαδοπούλου
Agro.Tec: Ποιο είναι το πρόγραμμα στο οποίο ηγείται το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών;
– Το Εργαστήριό μας, μέσα από μία ανταγωνιστική διαδικασία αξιολόγησης, έχει καταφέρει να πάρει τον κεντρικό συντονισμό ενός ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου που υλοποιείται από μία κοινοπραξία (consortium) 30 εταίρων από 13 συνολικά χώρες.
Ο τίτλος του ερευνητικού έργου είναι: «Innovative concepts and technologies for ecologically sustainable nutrient management in agriculture to prevent, mitigate and eliminate pollution in soils, water and air» (Καινοτόμες ιδέες και τεχνολογίες για οικολογικά βιώσιμη διαχείριση θρεπτικών ουσιών στη γεωργία, με σκοπό την πρόληψη, το μετριασμό και την εξάλειψη της ρύπανσης στο έδαφος, στο νερό και στον αέρα).
Αυτό σημαίνει ότι αντικείμενο του προγράμματος είναι η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και μεθοδολογιών για οικολογικά βιώσιμη διαχείριση της λίπανσης των φυτών στη γεωργία, με στόχο την πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση της ρύπανσης των εδαφών, του νερού και του αέρα.
Στο πλαίσιο του Green Deal υπάρχει στόχος για μείωση της χρήσης λιπασμάτων κατά 20% μέχρι το 2030 και της σπατάλης λιπασμάτων κατά 50% για τις χώρες της Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι η λίπανση των καλλιεργειών και η διαχείριση των αποβλήτων από τον κτηνοτροφικό τομέα θα πρέπει να γίνει πιο ορθολογική, με μεγιστοποίηση των συστημάτων και τεχνολογιών ανακύκλωσης, ώστε να περιοριστούν οι απώλειες.
Τα λιπάσματα έχουν αναχθεί σήμερα σε βασικό παράγοντα κόστους. Στόχος είναι να αναπτύξουμε τεχνολογίες οι οποίες θα δίνουν τη δυνατότητα στους παραγωγούς να ανταποκρίνονται επιτυχώς στις απαιτήσεις των καλλιεργειών τους, ώστε να μην αναγκαστούν να κλείσουν οι αγροτικές μονάδες που υπάρχουν στην Ε.Ε. για να μεταφερθούν αλλού. Ας μην ξεχνάμε ότι και να μεταφερθούν αλλού, τα αέρια του θερμοκηπίου και οι ρύποι θα συνεχίσουν να εκλύονται σε κάποιες άλλες περιοχές, με συνέπεια να παραμένει το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Ο περιορισμός των ρύπων από τη χρήση αγροχημικών, εκτός από τα σημαντικά οφέλη που θα έχει άμεσα στον παραγωγό λόγω της μείωσης του κόστους παραγωγής, θα συμβάλει καθοριστικά στην προστασία του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε. Το περιβάλλον είναι ένα κοινωνικό αγαθό, οπότε ο παραγωγός θα πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτό που ζητά η κοινωνία· δεν μπορεί ούτε να ρυπαίνει, ούτε να αδιαφορεί.
Agro.Tec: Πάνω σε ποιες τεχνολογίες εργάζεστε;
– Αυτή τη στιγμή αναπτύσσονται και δοκιμάζονται πιλοτικά 24 τεχνολογίες, σε ορισμένες από τις οποίες εργάζεται και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όταν όμως ολοκληρωθεί το πρόγραμμα θα υπάρξει διάχυση όλων αυτών των τεχνολογιών σε όλες τις χώρες. Επομένως, όποια επιτεύγματα προκύψουν από την ερευνητική δραστηριότητα του έργου, θα γνωστοποιηθούν σε όλες τις χώρες που συμμετέχουν στο έργο, άρα και στην Ελλάδα.
Οι τεχνολογίες πάνω στις οποίες εργάζεται το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο είναι:
α) Τεχνολογίες γεωργίας ακριβείας με στόχο την εφαρμογή λιπασμάτων με βάση διαφορετικές ανάγκες σε σημεία του ίδιου χωραφιού. Με αυτές τις τεχνολογίες ασχολείται το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου. Στις τεχνολογίες αυτές περιλαμβάνονται ακόμα και drone, αλλά και ειδικά μηχανήματα διανομής οργανικών λιπασμάτων από ζωικά περιττώματα και υπολείμματα καλλιεργειών, με τρόπο που να ρυπαίνει λιγότερο και να μειώνει ταυτόχρονα τις απώλειες θρεπτικών στοιχείων.
β) Τεχνολογίες για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην εκτροφή ζώων, πάντα με προσανατολισμό στην ευζωία των διαφόρων ειδών, αλλά και με στόχο τη βελτίωση της διαχείρισης των απορριμμάτων από τη ζωική παραγωγή.
γ) Τεχνολογίες ανακύκλωσης των απορροών της υδρολίπανσης από τις υδροπονικές καλλιέργειες στα θερμοκήπια. Η δική μου ερευνητική ομάδα από το Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών (ΕΚΚ) επικεντρώνει σε αυτές τις τεχνολογίες, ενώ παράλληλα θα ασχοληθεί και με τη λίπανση στις καλλιέργειες κηπευτικών στο έδαφος.
Πιο συγκεκριμένα, με κατάλληλα λογισμικά βοηθούμε τις παραγωγούς να εξορθολογίσουν τη λίπανση, ώστε να αυξηθούν οι παραγωγές και να βελτιωθεί η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, με ταυτόχρονη δραστική μείωση του κόστους της αγοράς λιπασμάτων. Αυτό μεταξύ άλλων επιτυγχάνεται με μείωση της χρήσης των πολύ ακριβών σύνθετων λιπασμάτων και με αύξηση της χρήσης κατάλληλων μειγμάτων απλών λιπασμάτων.
Σε αυτή την κατεύθυνση έχουμε αναπτύξει το λογισμικό NutriSence –που είναι ήδη διαθέσιμο στο διαδίκτυο (https://nutrisense.online/)– για τον υπολογισμό της κατάλληλης «συνταγής» λίπανσης για κάθε περίπτωση.
Ο παραγωγός, με εγγραφή στο πρόγραμμα, μπορεί να πάρει αποτελέσματα με βάση εδαφολογικές αναλύσεις που θα έχει ήδη κάνει σε δείγμα από το χωράφι του. Το όφελος που θα έχει με τον εξορθολογισμό της λίπανσης θα είναι πολύ μεγάλο, τόσο σε επίπεδο αύξησης των αποδόσεων και της ποιότητας, όσο και σε επίπεδο μείωσης του κόστους λίπανσης.
Agro.Tec: Τι άλλες εφαρμογές αναπτύσσετε;
– Δουλεύουμε επίσης με τεχνολογίες που μεγιστοποιούν την αξιοποίηση των οργανικών ουσιών στις βιολογικές καλλιέργειες. Στη βιολογική γεωργία υπολειπόμαστε σημαντικά, σε σχέση με άλλες χώρες. Στα κηπευτικά οι εκτάσεις βιολογικής καλλιέργειας είναι λίγες, σε σχέση, για παράδειγμα, με την ελιά.
Υπάρχουν πολύ μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης των βιολογικών καλλιεργειών κηπευτικών· αλλά για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται στήριξη των παραγωγών σε επίπεδο γνώσης.
Agro.Tec: Πότε ξεκίνησε το πρόγραμμα αυτό και πότε θα έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα;
– Ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2022 και θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο του 2026, κι επομένως είμαστε στην αρχή.
Το πρόγραμμα δεν περιλαμβάνει μόνο δράσεις πειραματισμού, ανάπτυξης και τελειοποίησης αυτών των τεχνολογιών, αλλά και δράσεις γνωστοποίησης και επίδειξης των επιτευγμάτων, καθώς και εκπαίδευσης.
Στα επόμενα τρία έτη θα έχουμε την ευκαιρία να διοργανώσουμε πολλές ημερίδες και εκπαιδεύσεις παραγωγών, όπου θα παρουσιάσουμε τόσο τα αποτελέσματα από τις τεχνολογίες που δοκιμάζονται τώρα πιλοτικά, όσο και τα πρωτόκολλα εφαρμογής των τεχνολογιών αυτών.
Είναι, λοιπόν, ένα πολυπαραγοντικό πρόγραμμα (multi-factor) που έχει όλες τις μορφές δράσης. Δεν αρκεί να ανακαλυφθεί μια τεχνολογία που τελικά θα καταλήξει σε ένα συρτάρι ή σε μια ευρεσιτεχνία. Πρέπει να εφαρμόζεται στην παραγωγή, και αυτό αποτελεί πρωταρχικό σκοπό του Econutri, το οποίο είναι ένα πρόγραμμα καινοτομίας.
Και αυτός είναι ο στόχος: Να βοηθήσουμε ουσιαστικά τους γεωργούς, που τους διακατέχει μεγάλη αγωνία για το κόστος παραγωγής.
H συνέντευξη του κ. Δ. Σάββα φιλοξενείται στο τεύχος Ιανουαρίου Φεβρουαρίου του περιοδικού Agro.Tec. Γίνεται συνδρομητής κάνοντας κλικ ΕΔΩ.
