Για τη σημασία του πρωτογενούς τομέα στο αύριο της ελληνικής οικονομίας, για την ισότητα που πρέπει να έχουν οι αγρότες με όλες τις άλλες παραγωγικές τάξεις, αλλά και για τον ΟΠΕΚΕΠΕ μίλησε ο πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘ.Ε.Α.Σ.) κ. Παύλος Σατολιάς στο Agro.tec, τονίζοντας πως η ατμομηχανή για την ανάταξη της εθνικής μας βιομηχανίας είναι τα τρόφιμα και ο αγροτικός τομέας.
Συνέντευξη στην Κατερίνα Λαδοπούλου
– Οι επιστολές σας προς την κυβέρνηση είναι τακτικές και ουσιαστικές, ενώ σε μία από αυτές ζητάτε συμμετοχή των συνεταιρισμών στην κατανομή του δημοσιονομικού πλεονάσματος του 2025. Ποιο είναι το σκεπτικό σας σε αυτό το ζήτημα;
– Μετά τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού ότι υπάρχει πλεόνασμα και δημοσιονομικός χώρος για τη στήριξη ευάλωτων και ευαίσθητων κλάδων και τομέων, θεωρούμε ότι χρειάζεται στήριξη ειδικά ο αγροτικός τομέας.
Αρκεί να αναλογιστούμε τις συνθήκες μέσα στις οποίες καλούμαστε να εργαζόμαστε και να παράγουμε, με αυξημένα κόστη παραγωγής και με τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης που πλήττει όλο και συχνότερα βασικούς παραγωγικούς αγροτικούς τομείς. Απαιτείται, λοιπόν, να λάβει η πολιτεία στοχευμένα και συγκεκριμένα μέτρα στήριξης.
Προ ημερών, αντιμετωπίσαμε έντονα καιρικά φαινόμενα, όπως χαλαζοπτώσεις και παγετούς, που προκάλεσαν σημαντικές ζημιές. Πολλοί αγρότες βρίσκονται σε οριακό σημείο, καθώς ο Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.) δεν καλύπτει πλήρως τις ζημιές και αδυνατεί να σηκώσει εξολοκλήρου το βάρος.
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι, μετά τον τουρισμό, ο αγροτικός τομέας μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ανάκαμψη και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Χρειαζόμαστε μία εθνική στρατηγική και μία ουσιαστική στήριξη, καθώς υπάρχουν αγρότες που δυσκολεύονται πραγματικά να τα βγάλουν πέρα. Πολλοί εγκαταλείπουν την αγροτική δραστηριότητα, ιδίως όταν δεν είναι βιώσιμη. Έχουμε ήδη το παράδειγμα της κτηνοτροφίας, όπου λόγω ασθενειών χάθηκαν πολλές μονάδες.
Εάν υπάρξει πολιτική βούληση και συνεργασία με την πολιτεία και αναπτυχθεί ουσιαστικός διάλογος, η ΕΘ.Ε.Α.Σ. μπορεί να εξειδικεύσει τα αναγκαία μέτρα και να διαμορφώσει προτάσεις δίκαιης κατανομής των πόρων, ώστε να διαμορφωθεί ένα πιο δίκαιο σύστημα, που θα κρατήσει τους ανθρώπους στην παραγωγή και στην ύπαιθρο.
– Ποια είναι τα άμεσα αιτήματά σας προς την πολιτεία;
– Πέραν όλων των άλλων, ζητούμε να προχωρήσουν άμεσα νομοθετικές και διαδικαστικές ρυθμίσεις, όπως είναι η φορολογική ελάφρυνση για τους συνεταιρισμένους αγρότες, η οποία έχει μεν εξαγγελθεί αλλά δεν εφαρμόζεται καθολικά.
Παράλληλα, το Ταμείο Ανάκαμψης παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση στην απορρόφηση πόρων, προκαλώντας οικονομική ασφυξία τόσο στους αγροτικούς συνεταιρισμούς όσο και σε ιδιωτικές μεταποιητικές μονάδες που επένδυσαν βασιζόμενες σε αυτό.
Πολλές από αυτές δεν έχουν λάβει ακόμη εγκρίσεις, ενώ οι εκταμιεύσεις χρημάτων καθυστερούν. Εμείς επιδιώκουμε να αναδείξουμε αυτά τα διαδικαστικά εμπόδια, προκειμένου να αρθούν άμεσα.
Αν ο πρωτογενής τομέας στηριχθεί μεθοδικά και αποφασιστικά, αυτό θα έχει θετικά αποτελέσματα σε ολόκληρη την παραγωγική αλυσίδα, από τον αγρότη και τον κτηνοτρόφο έως τη μεταποίηση και τις δευτερογενείς υπηρεσίες.
– Υπάρχει απήχηση των ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό; Μπορούν αυτά να ανταγωνιστούν αντίστοιχα προϊόντα από πιο οργανωμένες αγορές ακόμα και της νότιας Ευρώπης;
– Τελευταία η ΕΘ.Ε.Α.Σ. και οι συνεταιρισμοί προωθούν τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα σε ολόκληρο τον κόσμο. Συμμετέχουμε σε διεθνείς εκθέσεις, ενισχύουμε την παρουσία της χώρας μας παντού, και αυτό αποτυπώνεται στην πράξη με αύξηση των εξαγωγών.
Οι συνεταιρισμοί έχουν κρίσιμο ρόλο σε αυτή την προσπάθεια, η οποία εντείνεται μέσω της εξαγωγικής εταιρείας της ΕΘ.Ε.Α.Σ., στην οποία συμμετέχουν 35 από τους πιο εύρωστους συνεταιρισμούς της χώρας.
Στόχος μας είναι να πετύχουμε δύο βασικά πράγματα:
Πρώτον, να διαμορφώσουμε ένα καλύτερο θεσμικό πλαίσιο, φιλικό προς τον Έλληνα αγρότη, που θα τον ενθαρρύνει να παράγει και θα στηρίζει ουσιαστικά και τον ίδιο και τους συνεταιρισμούς. Σε όλες τις σύγχρονες οικονομίες οι συνεταιρισμοί έχουν βασικό ρόλο. Στη χώρα μας έχουμε μείνει πίσω, και αυτό το επισημαίνουμε διαρκώς.
Δεύτερον, διεκδικούμε ουσιαστική στήριξη του πρωτογενούς τομέα, όχι με λόγια αλλά με πράξεις. Ο ρόλος του είναι κρίσιμος και μπορεί να αποδειχθεί καταλυτικός για την οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη.
Πάγια θέση της ΕΘ.Ε.Α.Σ. και των συνεταιρισμών είναι ότι οι πόροι που προορίζονται για την αγροτική ανάπτυξη –είτε πρόκειται για άμεσες ενισχύσεις είτε για επενδυτικά κεφάλαια– πρέπει να κατευθύνονται σε αυτούς που πραγματικά παράγουν, κι όχι σε εκείνους που απλά δηλώνουν ότι παράγουν. Μόνο έτσι θα αναπτυχθεί πραγματικά ο αγροτικός τομέας.
– Υπάρχει προβληματισμός των καταναλωτών σχετικά με την ακρίβεια στα αγροτικά προϊόντα. Θα μειωθούν οι τιμές;
– Γίνεται το τελευταίο διάστημα ένας έντονος αγώνας να μειωθεί η τιμή των τροφίμων. Όμως, την αγορά δεν τη ρυθμίζουμε ούτε εμείς ούτε οι συνεταιρισμοί. Την επηρεάζουν οι διεθνείς εξελίξεις, η προσφορά και η ζήτηση, καθώς και η συνολική διαθεσιμότητα των προϊόντων.
Με δεδομένη την κλιματική κρίση, το αυξημένο κόστος παραγωγής και τις μεταβολές στις αγορές, το ποιοτικό και σωστά παραγόμενο τρόφιμο από εδώ και πέρα θα έχει αυξημένο κόστος. Αν προσπαθήσουμε να το διατηρήσουμε τεχνητά φθηνό, τότε η παραγωγή του θα γίνει ασύμφορη, και αργά ή γρήγορα θα πάψει να υπάρχει.
Το ζητούμενο, επομένως, δεν είναι να πιέσουμε προς τα κάτω την τιμή αλλά να αυξήσουμε την παραγωγή, με τρόπο που να στηρίζεται ο αγρότης, ο κτηνοτρόφος και όλη την αλυσίδα.
Απευθυνόμαστε σε μία διεθνή αγορά που συνεχώς διευρύνεται, και βλέπουμε ότι κάθε χρόνο ανοίγουν νέες αγορές σε νέες χώρες. Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε άλλες χώρες σε όρους ποσότητας. Ωστόσο, μπορούμε να κάνουμε τα ελληνικά τρόφιμα αναγνωρίσιμα και ανταγωνιστικά παγκοσμίως, καθώς η δύναμή μας βρίσκεται στην ποιότητα, στην ιδιαιτερότητα και στην προστιθέμενη αξία των ελληνικών προϊόντων. Εκεί πρέπει να επενδύσουμε, και αυτή είναι η στρατηγική μας.
Στην ΕΘ.Ε.Α.Σ. κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας: Οργανώνουμε το συνεργατισμό, κάνουμε θεσμικές παρεμβάσεις και καταθέτουμε στην πολιτεία προτάσεις για εφαρμόσιμες και ουσιαστικές λύσεις. Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε το παραγωγικό αποτύπωμα της χώρας, να το κάνουμε ισχυρότερο και πιο ανταγωνιστικό.
–Υπάρχουν νέοι αγρότες που θα αποτελέσουν τη δύναμη του αγροτικού τομέα του μέλλοντος;
– Θα αναφερθώ στο παράδειγμα του Συνεταιρισμού Καλαβρύτων, στον οποίο συμμετέχουν 1.200 παραγωγοί. Από αυτούς, μόλις οι 100 είναι κάτω των 40 ετών, κι αυτό είναι ενδεικτικό της ανησυχητικής γήρανσης του ανθρώπινου δυναμικού στον αγροτικό τομέα.
Το μεγάλο στοίχημα, επομένως, είναι να φέρουμε στον πρωτογενή τομέα νέους ανθρώπους, που θα αγαπήσουν τη γη, θα επενδύσουν σε αυτήν και θα παράγουν τρόφιμα. Υπάρχει χώρος και δυνατότητες· αρκεί να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις, μέσα από στρατηγικές βιώσιμης ανάπτυξης και ουσιαστικής στήριξης των πραγματικών παραγωγών.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι μετά τους ενεργειακούς κλάδους που καταγράφουν πλεονάσματα, ο μόνος τομέας που εμφανίζει θετικό πρόσημο στο ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών είναι ο πρωτογενής τομέας. Αυτό δείχνει ξεκάθαρα ότι με τις σωστές πολιτικές και υποδομές, μπορεί να αποτελέσει μία από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
– Γιατί δεν ασχολούνται οι νέοι με τον πρωτογενή τομέα;
– Το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων γεωργών δεν εκσυγχρονίστηκε ποτέ ουσιαστικά. Έτσι, η επόμενη γενιά δεν έχει ισχυρά κίνητρα για να παραμείνει στη γη. Ούτε μπορεί εύκολα ένας νέος από την πόλη να εγκατασταθεί στο χωριό και να επενδύσει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για να στήσει μια σύγχρονη γεωργική εκμετάλλευση. Αυτά τα ποσά απαιτούν υποδομή, στήριξη και συνέχεια. Συνεπώς, πρέπει να απευθυνθούμε κυρίως στα παιδιά των σημερινών αγροτών, στους νέους που προέρχονται από αγροτικές οικογένειες.
Υπάρχουν βεβαίως και κάποιες μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις στη γεωργία, αλλά αυτές είναι η εξαίρεση· όχι ο κανόνας. Η αλήθεια είναι πως δεν έχει κανείς τα απαραίτητα κίνητρα για να μείνει στη γη: ούτε επαρκές εισόδημα, ούτε προοπτική, ούτε κοινωνική αναγνώριση.
Πολλοί γονείς, πάλι, δεν θέλουν το παιδί τους να γίνει αγρότης. Θεωρούν πως δεν έχει κύρος και «μέλλον». Πρέπει, λοιπόν, να αλλάξουμε αυτή την εικόνα.
Ο αγρότης και ο κτηνοτρόφος στηρίζουν την τοπική οικονομία, είναι ισότιμα μέλη της κοινωνίας και δικαιούνται τα ίδια με όλους τους άλλους πολίτες: σεβασμό, αξιοπρέπεια, ποιότητα ζωής. Δυστυχώς, όμως, στα χωριά όπου ζουν και εργάζονται, συχνά λείπουν τα βασικά. Δεν υπάρχουν σχολεία, ούτε εύκολη πρόσβαση στην παιδεία και στην υγεία. Οι υποδομές είναι ελλιπείς. Ζούμε σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας καθιστά πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Σε μικρά χωριά της περιοχής υπάρχουν ακόμα «οάσεις» κτηνοτροφικών οικογενειών που κρατούν ζωντανό τον κοινωνικό ιστό. Αυτό είναι το στοίχημα: να κρατήσουμε ζωντανή την ελληνική ύπαιθρο, με σεβασμό, με σχέδιο και με πίστη στις δυνατότητές της. Στα Καλάβρυτα προσπαθούμε να δώσουμε αυτό το πρότυπο, και ο Συνεταιρισμός στηρίζει τους παραγωγούς όχι μόνο στην τιμή του γάλακτος, αλλά σε κάθε πτυχή της παραγωγικής τους δραστηριότητας.
– Πώς βλέπετε το θέμα του ΟΠΕΚΕΠΕ με όλες αυτές τις εξελίξεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας; Θα βελτιωθούν καθόλου τα πράγματα;
– Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι μια δυσάρεστη ιστορία που ταλαιπωρεί τον αγροτικό κόσμο εδώ και χρόνια. Εμείς το είχαμε επισημάνει από πολύ νωρίς. Σήμερα γίνεται από το Υπουργείο μια προσπάθεια να αλλάξει αυτό το τοπίο, και ως ΕΘ.Ε.Α.Σ. δηλώσαμε από την αρχή ότι θα τη στηρίξουμε.
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα έπρεπε να υπηρετεί τον Έλληνα αγρότη με διαφάνεια, αξιοπιστία και ταχύτητα. Δεν είναι δυνατό να φτάνουμε Μάιο –ή, όπως πέρυσι, ακόμα και Σεπτέμβριο– και να μην έχει ξεκινήσει η υποβολή αιτήσεων ενίσχυσης. Για τον Έλληνα παραγωγό, αυτές οι ενισχύσεις είναι καθοριστικές. Είναι ένα μεγάλο μέρος του ετήσιου εισοδήματός του, και χωρίς αυτές ο προγραμματισμός του καταρρέει. Οι πληρωμές πρέπει να γίνονται σωστά και έγκαιρα. Χρήματα που προορίζονται για τους αγρότες, δεν πρέπει να καταλήγουν σε ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με την παραγωγή. Όλοι γνωρίζουμε πως υπήρχαν «παράθυρα» και περιπτώσεις που έχουν φτάσει ως τη δικαιοσύνη.
Αυτά πρέπει να τελειώσουν. Δεν είναι δυνατό η Ελλάδα να τελεί υπό επιτήρηση, να πληρώνει πρόστιμα και να διασύρεται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για τέτοια ζητήματα. Χρειαζόμαστε έναν οργανισμό επιδοτήσεων που να είναι δίπλα στον πραγματικό παραγωγό, κι όχι απέναντί του.
Η συνέντευξη του κ. Σατολιά φιλοξενείται στο τεύχος Ιουνίου του περιοδικού Agro.tec
